Naar de content

Interview: Gynaecoloog Dorenda van Dijken aan het woord over de (peri)menopauze

(Peri)menopauze, overgangsklachten en hormoontherapie; topics die vandaag de dag hot zijn. En over hot gesproken, de overgang gaat niet alleen over opvliegers. Er heerst een taboe op dit onderwerp; schaamte, maar ook een gevoel van eenzaamheid. Terwijl vrouwengezondheid juist bespreekbaar moet worden. En dat wordt het gelukkig steeds meer. OHRA sprak met gynaecoloog Dorenda van Dijken. Ruim 30 jaar voert ze haar vak met veel passie en nieuwsgierigheid uit in het OLVG in Amsterdam.

Vrouwengezondheid

Dorenda maakt zich sterk voor vrouwengezondheid en is gespecialiseerd in hormonale klachten die vrouwen kunnen hebben gedurende hun levensloop. Maar ook de impact van deze klachten op hun gezondheid. ‘Ik zie de struggle waar vrouwen tegenaan lopen, ik zie hoe slecht ze gehoord worden en de schaamte die eromheen hangt.’ Ze gaat verder: ‘Maar ik vergelijk het ook met het 0.0% biertje. Daar moesten mensen 10 jaar geleden ook niks van hebben en kijk nu eens waar we staan! Er gaat een generatie overheen voordat het onderwerp “overgang” sociaal geaccepteerd is, maar als het allemaal meer bespreekbaar is, zullen we ook meters maken. Als het met bier lukt, dan vast ook met de overgang’.

Hoe herken je signalen van de (peri)menopauze en hoe weet je wanneer je aan de bel moet trekken?

'De eerste aanloop is vaak heel onherkenbaar. Soms merk je subtiele veranderingen rond het einde van je dertiger jaren (eerder, later of helemaal niet kan ook, red.). Volg je gevoel. Als er voor jouw gevoel iets verandert of er is iets dat je niet kan benoemen, dan klopt het altijd.'

Wat zou een eerste stap kunnen zijn?

'Oriënteer je bijvoorbeeld op websites en podcasts van betrouwbare bronnen. Je kunt kijken of ze gekoppeld zijn aan een beroepsvereniging. Er wordt tegenwoordig veel gezegd en geschreven en tegelijkertijd is de vrouw zoekende. Goed om voor gedegen informatie en hulp te gaan. Iemand die vakinhoudelijke kennis heeft bijvoorbeeld en die echt met je meekijkt, zoals een verpleegkundig overgangsconsulent. Zonder het idee te hebben dat je gek bent. Een huisarts heeft vaak maar kort de tijd, terwijl een consulent de juiste vragen stelt en aan de lopende band vrouwen ziet. 40% van de vrouwen is met zo’n consult al geholpen en 60% komt vervolgens bij een arts met een goed geformuleerde zorgvraag. Ja, we zijn op de goede weg. Ook huisartsen zijn met een inhaalslag bezig. We moeten het samen doen en dus ook meer samenwerken.'

Zo ondersteunt OHRA je bij de (peri)menopauze

Lees meer

Je gezondheidsrisico’s leren kennen

'Wat veel mensen niet weten is dat het ook van belang is je langetermijnrisico’s te kennen rondom je gezondheid. Daar moet meer kennis en informatie over komen. Zo is er een link tussen chronische migraine gedurende je levensloop en hart- en vaatziekten later. Er overlijden per jaar 13 x meer vrouwen aan hart- en vaatziekten dan aan borstkanker. Het hormoon oestrogeen daalt in de perimenopauze en na de menopauze is dit hormoon nagenoeg op. Het is tevens het hormoon dat ons helpt beschermen tegen hart- en vaatziekten. Ken je de risicofactoren, dan kan je daar beter op acteren. Maar goed, daar is dus wel het delen van kennis en informatie voor nodig.'

De rol van leefstijl

'De rol van voeding en leefstijl is hierbij gigantisch! Je hartgezondheid is ook je breingezondheid. Een van de grootste volksziektes is dementie. En zo staat alles met elkaar in verbinding. Ook deze kennis moeten vrouwen hebben. Want al heb je geen klachten, het proces richting de overgang kan onzichtbaar ook veel doen in je lijf. Zonder dat je het door hebt. Je lichaam leren kennen en de rol van voeding en leefstijl zijn key. Zo weten we dat roken slecht is, maar toch zien we een toename van rokers. De impact van alcohol op je gezondheid wordt ook steeds bekender. De overheid en politiek hebben hierin hun verantwoordelijkheid te nemen.'

Er heerst nog steeds taboe op klachten in de (peri)menopauze. Hoe maak je dit bespreekbaar, zowel thuis als op werk?

'Dat is een moeilijke. Dat heeft te maken met gedrag. Vrouwen schamen zich ervoor deze klachten bespreekbaar te maken. Veroudering op zich is al een taboe tegenwoordig. Dat maakt dat het voor vrouwen extra moeilijk is om erover te praten. Ik geloof in rolmodellen. Verschillende rolmodellen. Zo heb je vrouwen die kampen met opvliegers, maar ook die meer depressieve klachten ervaren. Iedereen is anders en iedere klacht moet serieus genomen worden. Je hebt iemand nodig die je hoort en zegt: wat jij ervaart is waar.'

Ziekteverzuim 

'Onlangs hebben we een subsidie van € 9,5 miljoen gekregen met als voorwaarde dat we onder andere onderzoek deden naar de maatschappelijke impact van vrouwen met (peri)menopauzale klachten. Het ziekteverzuim en de werkloosheid daardoor kost Nederland € 7 miljard. Dit is een relatief nieuw probleem, aangezien er nog nooit zoveel vrouwen op de arbeidsmarkt actief zijn geweest. De uitdaging ligt ‘m onder andere in: hoe krijgen alle vrouwen de juiste informatie rondom het onderwerp overgang?'

Een taak voor iedereen

'Er ligt voor iedereen een taak: de overheid, de politiek, vrouwen zelf en ook mannen. Zo heb ik laatst een lezing gegeven waar veel mannen zaten en zij raakten ook geïnspireerd. Steeds meer mannen komen mee met hun vrouw bij een consult. Praat erover, maak het bespreekbaar. Dit geldt voor alle leeftijden. Een tijd terug sprak ik met een aantal meiden uit 4 VWO die een werkstuk maakte voor maatschappijleer. Het onderwerp? Vrouwengezondheid. In hun biologieboek was niets te vinden over hormonen en/of de overgang. Er gaat zeker een generatie overheen tot we er zijn.'

Hoe neem je zelf de regie en hoe kunnen vrouwen zichzelf empoweren?

'Zonder te denken ‘het hoort erbij’ en je af te laten wimpelen bij de huisarts?
Vrouwen bepalen zelf hoe zij zich empowered zien. Er is niet 1 manier om om te gaan met je klachten. Laatst las ik in een artikel over de menopauze in 'The Lancet', waarin stond dat we de overgang en bijkomstigheden maar moeten omarmen. Zo makkelijk ligt het niet. Vrouwen voelen zich niet altijd gehoord. Samenwerking is key. Als zorgprofessional moet je ook buiten je eigen hekje kijken. Dit kan alleen maar als je contact hebt met zorgprofessionals wiens expertise het wel is. We hebben van elkaar te leren. En: vertrouw op jezelf. Zet door. Een overgangsconsult kan heel verhelderend zijn.'

Wat kan er op de werkvloer gedaan worden rondom dit onderwerp?

'Gynaecoloog Marije Geukes is recentelijk gepromoveerd op ‘overgang op de werkvloer’. In Engeland is daar al heel veel onderzoek naar gedaan. Vrouwen schamen zich om het erover te hebben met hun leidinggevende. Er heerst een angst voor het niet meer door kunnen groeien en zelfs voor baanverlies. Kennis richting leidinggevenden is ontzettend belangrijk. Flexibiliteit is trouwens ook belangrijk. Zo kan het voor veel vrouwen helpen om later te beginnen (omdat ze een slechte nacht hebben gehad) en bijvoorbeeld iets langer te blijven.'

Wat zijn “eenvoudige” oplossingen? Zoals dicht bij het raam gaan zitten, even extra rondje wandelen

'Eerst moet er gekeken worden wat er mogelijk is binnen het bedrijf en of zulke zaken ook passen in het beroep dat je uitvoert. Het zou mooi zijn als de werkgever hier met de werknemers over in gesprek gaat; ‘Waar lopen jullie tegenaan? En hebben jullie suggesties?’ Dat zou fantastisch zijn. Maar ook vrouwelijke collega’s onderling hebben naar elkaar te luisteren en elkaar te helpen. Zo is er een Engels onderzoek waaruit blijkt dat vrouwen die nachtenlang niet slapen door de kleine kinderen, op werk werden ondersteund door hun vrouwelijke collega’s. Maar dat vrouwen die slecht sliepen door overgangsklachten niet werden geholpen. We hebben dus allemaal van elkaar te leren.'

Wat zijn langdurige oplossingen vanuit de medische wereld? Bijvoorbeeld hormoontherapie?

'Je kan niet jong genoeg begonnen om gezond ouder te worden. Het is niet waar dat je alleen hormoontherapie krijgt als je ernstige klachten hebt. Het gaat om hinderlijke klachten. En jij bepaalt zelf wat hinderlijk is. Hormoontherapie kan zeker iets voor je doen, maar er zijn ook andere oplossingen zoals voeding en leefstijl. Voor stemmingsklachten kan gedragstherapie weer goed zijn. Zo is cognitieve gedragstherapie voor slaap bijvoorbeeld helpend. Ervaringsdeskundigen in je omgeving kunnen ook een rol spelen. Hulp zoeken is altijd een goed idee. Ondertussen moeten we blijven werken aan onderzoek. Ook zorgprofessionals moeten het woord verspreiden.'

Innovatieve ideeën

'Laatst sprak ik een verloskundige die zei dat verloskundigen al iets kunnen doen in de verloskundigepraktijk. Zij weten natuurlijk heel goed hoe de vrouw, die op dat moment zwanger is, de zwangerschap doormaakt. Misschien heeft ze stemmingsklachten of een hoge bloeddruk. Dit kan later, richting de overgang, weer voor andere klachten zorgen. Zo kan het raadzaam zijn om de vrouw een tijd na de bevalling weer uit te nodigen voor gesprek. Op deze manier wordt de vrouwengezondheid in kaart gebracht.'

Samen staan we sterk

'We hebben het samen te doen. En: negativiteit brengt ons nergens. Zo heeft het geen zin om te wijzen naar huisartsen of boos te zijn omdat het nu pas meer bespreekbaar wordt. Laten we het gesprek met elkaar aangaan. Ga voor verbinden en laten we van elkaar leren.'

Meer informatie?

Wil je meer weten over de (peri)menopauze? Misschien zijn onderstaand informatiebronnen iets voor jou!

Zo ondersteunt OHRA jou

Bij OHRA krijg je met de aanvullende zorgverzekering Uitgebreid een consult met een overgangsconsulent vergoed tot € 200,-. Ga je naar je huisarts, dan betaal je geen eigen risico! Ga je naar de gynaecoloog, dan wel. Maar er zijn ook dingen die je zelf kunt doen. Zo kun je bijvoorbeeld met de OHRA Coach Assistent peilen hoe het met je stresslevel zit én krijg je handige tips voor meer rust. Last van mentale klachten? Bij OHRA kan iedereen gebruik maken van Online GGZ. Voor de voorwaarden klik je hier. Ook fijn: heb je een OHRA Zorgverzekering, dan krijg je de Niped Persoonlijke Gezondheidscheck, waarbij je mogelijke gezondheidsproblemen opspoort. Zo kun je een suiker- en cholesteroltest doen. En de kosten? Die krijg je 100% vergoed.

Naar alle Zorg blogs