Stap 2. Wat doet stress met mij?
Nu je weet wat stress is, is het goed om eens te kijken wat stress lichamelijk met je doet. Bij stress spelen je hormonen namelijk een belangrijke rol. En die kunnen grote impact hebben op jouw dagelijks leven. En het leven van je familie, vrienden en collega’s.
Welke hormonen worden geactiveerd door stress?
Adrenaline
Adrenaline maakt je klaar voor actie. Dit hormoon wordt direct aangemaakt, en verspreidt zich via je zenuwbaan. Adrenaline komt vrij snel en gaat ook weer vrij snel.
Cortisol
Dit zorgt ervoor dat je je staande kunt houden in een stresssituatie. Dit wordt wat later aangemaakt, en verspreidt zich via je bloedbaan. Dit stress hormoon zet jouw lichaam in een continue staat van paraatheid: vechten of vluchten.
-
Wat doet al die cortisol in mijn lijf?
In eerste instantie is stress een prima systeem om gevaar te herkennen en erop te reageren. Maar als dat gevoel van gevaar en daarmee de stress in jouw lichaam te lang aanwezig is, is stress juist een gevaar voor jou. Met name het hormoon cortisol veroorzaakt stress en spanning in je lichaam. De constante aanwezigheid zorgt voor de volgende stress symptomen:
- verhoogde hartslag
- versnelde ademhaling
- verhoogde bloeddruk
- ontregelde spijsvertering (sneller of juist langzamer)
- grotere behoefte aan suiker (welke door je lever in vet wordt omgezet en opgeslagen)
Omdat cortisol in je bloedbaan zit, duurt het langer voordat dit verdwenen is. Stress voorkomen is ook niet mogelijk. Maar je kunt er wél iets aan doen.
Een voorbeeld: de burn-out
We laten de opbouw naar een burn-out zien in 5 verschillende fases. Zo kun je precies zien wat stress met je doet in je dagelijks leven. En hoe het er vaak ongemerkt ‘in sluipt’.
Fase 1: Uitgerust. Je batterij is vol.
- Lichamelijk: herstellende slaap, fit wakker
- Emotioneel: kunnen omgaan met normale tegenslagen, veerkracht ervaren, vitaal voelen, met plezier de dag beginnen
- Verstandelijk: helder kunnen denken, analyseren, plannen maken en uitvoeren
- Gedrag: eigen regie, goed voor jezelf zorgen, goede balans tussen inspanning en ontspanning
Fase 2: Vermoeid. Je batterij begint leeg te lopen. Herstel kost een dag.
- Lichamelijk: moeilijk uit bed komen
- Emotioneel: wat somber, humeurig, gevoel van vermoeidheid en gejaagdheid
- Verstandelijk: minder overzicht
- Gedrag: door de week ’s avonds wat vermoeid, eerste weekenddag ook nog een beetje vermoeid
Fase 3: Overbelast. Je batterij is half leeg. Herstel kost dagen.
- Lichamelijk: normale rust en slaap zijn niet voldoende, na vakantie weer op peil
- Emotioneel: gevoel dat alles wat erbij komt, te veel is
- Verstandelijk: vermoeid hoofd, lijstjes nodig om alles bij te houden en te onthouden
- Gedrag: dingen afzeggen die juist energie kunnen opleveren, klagerig, veel op de ander schuiven of juist solistisch stug doorwerken
Fase 4: Overspannen. Je batterij is praktisch leeg. Herstel kost weken.
- Lichamelijk: slaapproblemen worden chronisch, bijna alle nachten te weinig slaap, gejaagd of moe wakker worden
- Emotioneel: voor de werkweek begint al een gevoel van spanning voor de komende week, cynisme, contact en samenwerking is lastig
- Verstandelijk: plannen maken en uitvoeren en besluiten nemen is lastig
- Gedrag: alle leuke dingen worden ‘moet’ dingen, vooral behoefte aan rust, niets, kinderen en partner zijn te veel, collega’s vermijden
Fase 5: burn out. Je batterij is leeg. Herstel kost maanden.
- Lichamelijk: slaap zonder herstel, uitputting, extreem vermoeid, simpele dingen zijn te veel, veel lichamelijke pijnen en klachten
- Emotioneel: moe, somber, lusteloos, geen interesse in anderen, angst
- Verstandelijk: onmogelijk om een boek of tijdschrift te lezen, hak op de tak denken
- Gedrag: niets doen, nergens zin in, niets op kunnen of willen pakken, incompetentie
Stap 3. Aan de slag! Met de OHRA Zelfscan
Je weet nu de ins en outs van stress. Nu ga je aan de slag met de OHRA Zelfscan. Onderzoek in welke mate jij last hebt van stress, wat dat veroorzaakt en wat je eraan kunt doen. Bekijk eerst de online handleiding voor het invullen van de OHRA Zelfscan.
Naar de online handleiding